Alzheimer’ı Öğrendik Kabullendik

Nörolog Aycan Oto, sosyal medyanın aktif kullanımının Alzheimer konusunda toplumda ciddi farkındalık yarattığını, bilinç oluşturduğunu bunun da doktora başvuruları arttığını söyledi. Uzm. Dr. Oto, “bu doğrultuda eskiden yaşlılık unutkanlığı denilen durumun artık doğal ve olağan bir durum değil, hastalık olduğunu söyleyebiliyor ve önlemlerimizi alıp, tanı daha çok koyabiliyoruz. Kesin bir tedavisi olmasa da hastalığın seyrini yavaşlatmak adına ilaç tedavileri verebiliyoruz” dedi.

Kent Bayraklı Tıp Merkezi Nöroloji Uzmanı Dr. Aycan Oto, gittikçe ilerleyen bir şekilde bilişsel yeteneklerin yıkımına yol açan bir beyin hastalığı olan Alzheimer konusunda hasta yakınlarına rehberlik edecek bilgiler verdi. Alzheimer hastalığının en önemli ve ilk belirtisinin giderek artan unutkanlık olduğunu belirten Uzm. Dr. Oto, “Ayrıca yer-yön bulma sorunları, kelime bulma zorlukları, karar verme zorlukları ve muhakeme yeteneğinin kaybının yanı sıra, davranış ve kişilik değişiklikleri, psikiyatrik problemler olabilmekte ve ilerleyen zamanda günlük yaşam aktivitesinin bozulması ve zaman içinde tam kaybı ile son dönemde yatağa bağımlılık şeklinde bir seyir izlemektedir” diye konuştu.

Duygusal Açıdan Hazır Olun

Alzheimer hastalığının demansın en sık sebebi olduğunu vurgulayan Oto, aktif sosyal medya kullanımı sayesinde hastalık konusunda toplumda ciddi bir bilgilenmenin, bilinçlenmenin sağlandığını söyledi. Eskiden yaşlılık unutkanlığı olarak görülen durumun bir hastalık olduğunun toplum tarafından kabullenildiğini ifade eden Uzm. Dr. Oto, daha çok başvuru alıp daha çok tanı koyduklarını da sözlerine ekledi. Hastalığın kesin bir tedavisi olmadığını ancak seyrini yavaşlatmak için ilaç tedavileri uyguladıklarını kaydeden Oto, hasta yakınlarına, kendilerini duygusal açıdan hazırlayıp aynı zamanda hasta bakımı açısından maddi olarak ileriye dönük plan yapmaları önerisinde bulundu, Alzheimer hastasına bakımın ciddi dikkat ve özveri gerektirdiğini belirtti.

Hasta Yakınlarına Bakım Reçetesi

Uzm. Dr. Oto hasta yakınları için şu bakım reçetesini verdi;

• Hasta mümkün olduğunca yalnız bırakılmamalı ve ilaçlarının düzgün ve kontrollü aldığından emin olunmalı.

• Hastanın mümkün olduğunca her zaman yaşadığı evde ikamet etmesini sağlanmalı (sürekli yer değişiklikleri hastanızın kafasını karıştırıp daha kötüleşmesini, huzursuzluk yaşamasını ve yaşatmasını sağlayabilir. Evde her şeyin yerini bilmesi ve tanıması hasta açısından çok önemlidir, yeni yerler onu zorlar.)

• Hasta için evde güvenli bir ortam yaratılmalı. (Ev içindeki birtakım sakıncalı ve tehlikeli olabilecek eşyaları saklamak veya güvenli bir yere koymak, hastanın düşmesine vs. sebep olabilecek eşyaların kaldırılması, tuvalet ve banyo yapma kolaylığı açısından bu odaların düzenlenmesi, tuvaletin üzerine isim yazmak, dış kapının kilitli kalması gibi.)

• Hastalığın erken evrelerinde ortaya çıkan bellek bozuklukları ile baş edebilmek amacı ile liste, not, takvim gibi anımsatıcılar kullanılmalı.

Alzheimer hastası ile konuşurken;

• Basit kelimeler ve kısa cümleler kullanılmalı.

• Ses tonu hafif ve nazik olmalıdır, lütfen kelimesi her zaman kullanılmalı, emir verici bir tarzda konuşulmamalı, işittiğinden emin olunmalı.

• Onunla çocuk gibi ya da o orada yokmuş gibi konuşulmamalı.

• Cevap vermesi için yeterli süre tanınmalı, cevaplandırırken onu kesmemeye çalışılmalıdır. Eğer hasta bir kelimeyi ya da sonucu ifade etmekte zorlanıyorsa yavaşca aradığı kelimeyi ona hatırlatın.

• Kişi kendi kendine giyinmesi konusunda cesaretlendirilmeli, yeterli süre tanınmalıdır.

• Yemek için sakin bir ortam oluşturulmalıdır. Yemek sınırlı sayıda çeşit ve küçük porsiyonlar halinde sunulmalıdır.

• Banyo vs. gibi temizlik alışık olduğu düzende ve saatlerde yapılmalı, düşme riskini ortadan kaldıracak her türlü önlem alınmalı.

• Hastalık ilerledikçe hasta, mesane ve bağırsak kontrolü ile ilgili problemler yaşayabilir. Bu durum başka bir fiziksel rahatsızlığa bağlı olarak da ortaya çıkabileceği için mutlaka doktoru ile görüşülmelidir. Hastayı tuvalete götürmek için bir rutin oluşturulmalı ve buna mümkün olduğunca bağlı kalmaya çalışılmalıdır. (her 3 saatte bir tekrarlamak gibi).

• Bazen Alzheimer hastalarının evden uzaklaşma ve gezinme gibi eğilimleri olabilmektedir. Kişinin bir kimlik taşıması ve bunun medikal bilgi de içermesi hasta kaybolduğunda hastayı bulanlara yardımcı olabilmektedir. Kapıların kilitli tutulması ve hastanın alışkın olduğu kilidi açabildiği durumda ek kilit uygulaması yardımcı olacaktır. İçeride ya da dışarıda tehlike yaratabilecek eşyalar ortadan kaldırılmalıdır.

• Fiziksel aktiviteler önerilmeli. (yürüyüş vs.) Demansı olan kişiler için fiziksel aktiviteyi sürdürmek önemlidir.

• Hastanın yaşam boyu sürdürdüğü ritüellerinin ve alışkanlıklarının dışına çıkmaması sağlanmalı.

• Hastada davranış ve kişilik değişikliklerinin olabileceği unutulmamalı. Alzheimer hastası başlangıçta kompleks işleri, daha sonraki dönemlerde basit işleri yapmada zorlanır. Uyku – uyanıklık siklusu değişir. Hastanız bazı geceler sizin normal uyku uyumanızı engelleyebilir.

Bazen halüsinasyonlar ve sanrılar fiziksel bir hastalığın da belirtisi olabilmektedir. (Halüsinasyonlar kişinin olmayan bir şey görmesi, işitmesi, koklaması veya hissetmesidir. Sanrı ise hastanın ikna edilemediği yanlış düşünceleridir.) Bu yüzden bu durumu mutlaka doktoru ile paylaşılmalı. Hastayla gördüğü ya da işittiği şey konusunda tartışılmamalıdır. Kişinin ilgisi başka bir konuya çekilmeye çalışılmalıdır.

Hastayla ortak hatıralar paylaşılmalı. Alzheimer hastası yeni bilgileri öğrenmeyi, onları akılda tutmayı ve onları tekrar hatırlamayı başaramayabilir. Onunla önceki yıllarda mutlu oldukları hatıraları konuşmaya çalışın.

Hastanız bir anda kötüleşti ise;

Stabil bir şekilde seyir gösteren hastanızın bir anda davranış değişiklikleri başlamışsa (yeni olan; hayal görmeler , bağırmalar, sanrılar) ciddi uyku problemleri gelişmişse (çok fazla uyuklama ya da ciddi uykusuzluklar ),var olan unutkanlıkta hızlanmalar (eskiden rahatlıkla iletişim kurduğu yakınlarını tanımamalar, ben nerdeyim demeler) genellikle olağan bir durum değildir. Mutlaka fiziksel durumunu değerlendirmek ve doktor kontrolünden geçirmek gerekir, çünkü altta yatan metabolik bir sebep, enfeksiyon ya da yeni bir beyin olayı gelişmiş olabilir. Bu durumu ihmal etmemek gerekir.