B12 Vitamini

Kimyasal adı “Cyanocobalamin” olan ve kısaca “B12 Vitamini” denilen madde vücudumuzda sentez edilemez, yani mutlaka dışarıdan almamız gereken bir maddedir. Besinlerle alınan B12 vitamini mideye gelir. Mideden salgılanan bir enzim, besinlerdeki B12'yi açığa çıkarır ve ince bağırsaklardan emilecek hale getirir. Emildikten sonra kana geçer ve kan ile tüm bedene yayılır, kullanılacağı yerlerde tutulur, fazlası da karaciğerde depo edilir. Yeterli alınamadığı ve kandaki düzeyi azaldıgı zamanlarda karaciğerdeki depodan kana verilerek denge sağlanır. Ortalama 1 yıl kadar besinlerle hiç B12 alınamasa bile bu depo gereksinimi karsılayabilir. Bu nedenle belli bir süre B12 alınamazsa hemen eksiklik belirtileri ortaya çıkmaz.

Çesitli nedenlerle, uzun süre B12 alınamaması ya da az miktarda alınması vitamin eksikliğine neden olur. Ancak günümüzde B12 eksikligi, besinlerle alınamamasından çok, alındıktan sonra yeterli emilememesi sonucu meydana gelmektedir. Kandan direkt olarak B12 ölçümü yapılıp, eksik olup olmadığı kısa bir sürede anlasılabilir.

B12 vitamini; et, süt, yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. Bitkisel kaynaklı besinlerde B12 vitamini yoktur. Bu nedenle, uzun süre hayvansal besin alamayanlarda B12 eksikliği meydana gelir. B12 vitamininin emilimini azaltan birçok neden de eksikliğe yol açmaktadır. Bunların başında mide hastalıkları gelir. Mide salgısının azalması emilimi azaltır. Bu nedenle, kronik mide hastalıklarında uzun süre mide salgısını azaltan ilaçlar kullanan kişilerde eksiklik olabileceği akılda tutulmalıdır.

Mide operasyonu ile midenin tamamı ya da bir kısmı çıkarılmıs ya da obezite nedeniyle küçültülmüğ kiğiler de risk altındadır. Kronik pankreatitte ve ülseratif kolit gibi kronik bağırsak hastalıklarında da emilim azalacaktır. Bu hastalıklarda sık sık B12 kontrolleri yapılmalıdır. B12 emiliminin yaşlanmakla da azalacagı unutulmamalı ve özellikle 50 yaştan sonra düzenli B12 kontrolleri yapılmalıdır.

Bir özet yapmak gerekirse, B12 vitamini eksikliği;

• Vejetaryenlerde, hayvansal besinleri az tüketenlerde,

• Kronik gastrit gibi mide hastalığı olanlarda,

• Sürekli mide salgısını azaltan ilaç kullananlarda,

• Operasyonla kısmen ya da tamamen midesi çıkarılmıs olanlarda,

• Kronik pankreas ve bağırsak hastalığı olanlarda,

• Özensiz ve bilinçsiz diyet yapanlarda,

• Alkol bağımlılarında,

• Kanser, diyabet gibi kronik hastalığı olanlarda,

• Yoğun stres altında olanlarda,

• 50 yaşın üstündekilerde görülmektedir.

B12 Vitaminin Önemi

B12 vitamini, vücudumuzda hem yapıcı hem de fonksiyon düzenleyici olarak rol oynar. Deri, saç, tırnak dokularında ve özellikle kırmızı kan hücrelerinin yapımında etkilidir. B12 vitamininin eksikliğinde kemik iliğinde alyuvarların yapımı bozulur, yapılan hücre sayısı azalır ve şekil bozuklukları oluşur. Böylece “Pernisiyöz Anemi” adı verilen bir çeşit anemi meydana gelir. B12 vitamininin diğer önemli bir rolü, beyin ve sinir hücrelerinin düzenli çalısmasındaki etkisidir. Beyin ve çevredeki sinir hücrelerinin fonksiyonları birçok maddenin aracılığı ile düzenlenir. Bu maddelerin en önemlilerinden biri B12 vitaminidir. Eksikliğinde birçok nörolojik bozukluklar oluşur. Duyu ve hareket bozuklukları ve mental bozukluklar meydana gelir. B12'nin Alzheimer hastalığından koruyan bir faktör olduğu da ileri sürülmüştür.

Tedavi

B12 eksikliğinin kanıtlanması çok kolaydır. Her yerde yapılabilen kan testinde B12'nin 200 pg/ml'den az olması tedavi gerektirir. Emilim bozukluğu olmayan ve hafif eksiklik durumlarında ağız yoluyla tablet ve şurup kullanılır. Günde 1 tablet ya da 1 ölçek şurup şeklinde alınması yeterlidir. Emilim bozukluğu riski taşıyan ve ileri derecede eksiklik olanlara enjeksiyon yoluyla kabadan kas içine verilebilir. Dozlar ve kullanma süresi hastanın durumuna göre düzenlenmeli ve uygun aralıklarda kontroller ile durum izlenmelidir.