Çocuklarda Kabızlık

Çocuklarda dışkılama sıklığı doğumdan sonraki ilk haftalarda günde ortalama 4 kez, iki yaşına kadar 2 kez, dört yaşına kadar 1 kez olmaktadır. Anne sütü alan bebeklerde ise her beslenmeden sonra dışkılamadan, birkaç gün dışkılama olmamasına kadar değişen bir aralık vardır. Gecikme süresi 10 gün, nadiren 2 haftaya kadar uzayabilmektedir. Genellikle altıncı aydan sonra ek gıdaya geçilmesi ile birlikte düzelmektedir. Dışkılama sırasında bebeklerde ıkınma olabilmektedir. Bu durumda aileler çok endişelenmekte ve gereksiz tedaviler uygulayabilmektedirler. Beslenmesi iyi olan, kilo alımı yeterli olan, karın şişliği olmayan ve dışkısı sert olmayan bu bebeklerde endişe etmeye gerek yoktur, normal bir durumdur, herhangi bir müdahaleye ve tedaviye gerek yoktur.

Kabızlık nedeni ile başvuran çocukların çok büyük bir kısmında altta yatan herhangi bir hastalık bulunmaz, bunlar fonksiyonel kabızlık olarak adlandırılır. Geri kalan çok az bir kısmında hipotiroidi, elektrolit bozuklukları, nörolojik problemler, bağırsak tıkanıklıkları gibi hastalıklar olabilmektedir. Bu nedenle kabızlık varsa bunun ayrımı için mutlaka doktora gidilmelidir. Genellikle fonksiyonel kabızlığı başlatan bir neden vardır. Özellikle ek gıdaya başladıktan sonra sık nedenlerden biri yetersiz sıvı verilmesidir. Bunun dışında tuvalet eğitiminin erken başlanması ve eğitim verilirken yapılan yanlışlar, araya giren bir enfeksiyon hastalığı nedeniyle yeterli sıvı ve besin alınamaması, çocuğun oyun nedeniyle dışkılamayı ertelemesi, diyet değişiklikleri, okullarda tuvaletin uygun olmaması, stres gibi nedenler de kabızlığı başlatan nedenler olabilmektedirler. Dışkının tutulması sonucu, dışkı sıvısı vücut tarafından daha fazla emilir ve dışkı daha sertleşir, sert dışkı anal kanaldan geçerken yırtılmaya yol açar (anal fissür), bu ağrıdan dolayı çocuk dışkısını daha çok tutmaya başlar, yapmak istemez, tutulan dışkı daha çok sertleşir ve kısır bir döngü gelişir. Bu nedenle en kısa sürede uygun tedaviye başlamak gerekmektedir.

Eğer organik bir neden saptanırsa öncelikle bu organik nedenin tedavisi yapılmalıdır. Fonksiyonel kabızlığın tedavisinde ilk olarak eğer bağırsaklarda sert dışkı varsa, genelde dışkıyı boşaltmak için lavman tedavisi gerekmektedir. Anal fissürü olan hastalarda dışkı yaparken ağrının giderilmesi amacıyla anal fissür iyileşinceye kadar ağrı kesici krem uygulanmalıdır. Daha sonra tekrar sert dışkı birikimini önlemek amacıyla ve düzenli olarak normal kıvamlı dışkı yapılmasını sağlamak amacıyla idame tedavisi verilmelidir. Diyet değişikliği, aile eğitimi, dışkı kıvamını yumuşatmak için ağızdan ilaç tedavisi ve yakın izlem çok önemlidir. Sıvı alımı mutlaka artırılmalı; lifli besinler, kuru erik, incir, kayısı, armut, elma gibi gıdalar verilmeli; dengeli beslenmenin önemi anlatılmalı; tedavinin uzun süreli olacağı ve izlem sonucu bunun süresine karar verileceği anlatılmalıdır. Çocuklara düzenli tuvalet eğitimi verilmesi çok önemlidir, normal dışkılama alışkanlığının kazandırılması için yemekten sonra günde 3-4 kez 10 dakika tuvalete oturtulmalıdır. Tedavide başarısızlığın en büyük nedeni tedaviye yeterince uzun süre devam edilmemesi, tedavinin erkenden kesilmesidir.