Dünyada ve Türkiye’de Tüp Bebek
İlk Tüp Bebek Louise Brown 40 Yaşında!
Kasım 1977 tarihinde İngiltere’de 9 yıldır bebek sabah olamayan Lesley-John Brown çiftine tüp bebek tedavisi uygulandı ve 25 Temmuz 1978’de Louise Brown doğdu. Geçtiğimiz 40 yılda tüp bebek yöntem ile doğan bebek sayısı ise 6 milyona yaklaştı.
Tüp Bebek Nedir?
Tüp bebek teriminin bilimsel ismi IVF yani In Vitro Fertilizasyon olup vücut dışında döllenme anlamına gelmektedir. Kadından alınan yumurta erkekten alınan sperm ile laboratuvarda dölleme gerçekleşir. Oluşan embriyo anne rahmine transfer edilir. Ailede ciddi bir genetik hastalık taşıyıcılığı varsa embriyonun bu hastalığı taşımadığından emin olup sağlıklı embriyoyu anne rahmine yerleştirebiliyoruz.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Son 40 Yılda Nasıl Değişti?
Geçtiğimiz 40 yılda Tüp Bebek tedavisi alanında yaşanan gelişmeler, teknolojinin yardımıyla inanılmaz bir hızla başarı oranlarını arttırdı. İlk yıllarda bütün dünyada başarı oranları yüzde 10’u geçmiyordu. Laboratuvar ortamındaki teknolojik yenilikler, embriyo dölleme tekniklerindeki gelişmeler, embriyo tutunma oranlarını giderek arttırdı. 1992’ den beri tek bir sağlıklı sperm ile gebelik elde etme şansımız var. Sperm ve yumurtayı buluşturan mikroskoplarda müthiş gelişmeler yaşandı. Spermi 8 bin kat büyüterek seçebiliyoruz. Embriyoları laboratuvarda ‘sanki anne rahmindeymiş gibi’ doğala yakın ortamlarda 5. güne dek büyütebiliyoruz. Embriyolara hiç zarar vermeden tek bir hücresi üzerinden 46 kromozomunun sağlık durumunu 2 gün içinde kontrol edebiliyoruz. Ailede ciddi bir genetik hastalık taşıyıcılığı varsa embriyonun bu hastalığı taşımadığından emin olup sağlıklı embriyoyu anne rahmine yerleştirebiliyoruz. Lazer teknolojisi ile embriyonun zarını inceltip tutunmasını kolaylaştırabiliyoruz. Elde edilen fazla sayıdaki embriyoları gelecek için hızlı dondurma tekniği ile saklayabiliyoruz. Doğurganlığını kaybetme tehlikesi ile karşılasan örneğin kanser hastalarında yumurta ve spermi dondurarak sağlıklarına kavuştukları zaman bebek sahibi yapabiliyoruz. Artık ülkemizde de serbest olan yumurta dondurma yöntemi ile çalışma hayatında yer alan kadınlara kariyer basamaklarında doğurganlığını erteleme olanağını sunabiliyoruz. Google ve Apple gibi firmalar kadın çalışanlarını yumurta dondurma programına girmeleri için teşvik etmektedirler. Genetik mühendisliği ile embriyolardaki hastalıkların düzeltilmesi gelecekteki en önemli beklentidir. Geçtiğimiz 10 yıl içinde bile tüp bebek tedavisi sonrası canlı doğum oranları yaklaşık 2 kat artmıştır. 35 yaşından genç olan kadınların yaklaşık yarısı ilk denemede gebeliğe ulaşabilmektedir. İlk denemede başarısızlık durumunda ise vazgeçmeden denemeye devam etmek önerilmektedir. Tedaviyi bırakmayan kadınların yaklaşık yüzde 90’ı ise 6. denemenin sonunda pozitif sonuç elde edebilmektedir. Kadının doğurganlık kapasitesi yaşa bağlı azalmaktadır. Bu nedenle denemeye ne kadar erken yaşta ve hızlı karar verilirse gebelik şansı o kadar artmaktadır.
Günümüzde bütün gelişmiş ülkelerde “TEK SAĞLIKLI EMBRİYO” ile gebelik elde edilmeye çalışılmaktadır.
Tüp Bebek Yöntemi ile Oluşan Gebelikler İkiz Mi Oluyor?
Tedavinin verimliliğini belirleyen en önemli kavramlardan biri ‘TEK bir embriyo transferi’ ile gebelik elde etme oranıdır. Oysa tüp bebeğin ilk 20 yılında çoklu embriyo transferi nedeniyle çoğul gebelikler sıklıkla problem oluyordu. Üçüz, dördüz, beşiz, altız hatta dokuzuz gebeliklere rastlamak mümkündü. Çoğul gebelikler sempatik görünse de erken doğum ve buna bağlı kuvöz gerekliliği, kalıcı sakatlıklara neden olacak şekilde önemli sağlık sorunları oluşturuyordu. Günümüzde bütün gelişmiş ülkelerde ‘TEK SAĞLIKLI EMBRİYO’ ile gebelik elde edilmeye çalışılmaktadır.
Türkiye Tüp Bebek Alanında Nerede?
Türkiye’de ilk tüp bebek tedavisi ile doğum Ege Üniversitesi’nde 1988 yılında elde edilmiştir. O günden bu yana bu alanda uluslararası kongrelerde konuşma için davet edilen çok önemli bilim adamları yetiştirmeye devam ediyoruz. Ülkemizde transfer edilecek embriyo sayısı 35 yaş altındaki kadınlarda 1 embriyo, 35 yaş üstü veya 2 defadan fazla denemede başarısız olmuş kişilerde 2 embriyo ile sınırlandırılmıştır.
Türkiye sağlık turizminde birçok ülke tarafından tercih edilmektedir. Özellikle diş, estetik, göz ve kalp damar cerrahisi alanlarında sağlık turizmi giderek gelişmektedir. Tüp bebek alanında da özellikle İstanbul, İzmir ve Antalya giderek daha fazla sayıda başvuru almaktadır. Türkiye’ de tüp bebek merkezlerinin teknolojik donanımı ve bilimsel perspektifi saygın bir konumdadır. Tüp bebek uygulamalarının hem maliyetinin azlığı hem de başarı oranlarının yüksekliği nedeniyle ülkemiz sağlık turizmi alanında cazibe merkezi konumundadır. Tedavi maliyeti Amerika’da 10-25 bin USD, Avrupa’da 3-10 bin USD iken Türkiye’ de 2-3 bin USD olarak uygulanmaktadır.
Bebek sahibi olma isteği insanoğlunun en güçlü duygularından biridir. Bilimsel ve sektörel dernekler gibi sivil toplum kuruluşlarının çabaları ve Sağlık Bakanlığı’nın desteği ile gelecekte bölgemizin de bu alandaki potansiyelini değerlendirebileceğini ve daha çok ailenin özlemlerini duydukları bebeklerine kavuşabileceğini umut ediyorum.