Gebelerde Akut Apandisit
Apendiks Nedir?
Apendiks çekumun (kalın bağırsağın başlangıç kısmı) arkasına yerleşmiş kör bağırsaktır. Uzunluğu yaklaşık 6-9 cm kadardır (2,5-25 cm olabilir). Sağlıklı apendiks çapı 6 mm'yi geçmez. Hiçbir bağırsak işlevine sahip değildir ve günümüzde bağışıklık sistemine ait bir organ olarak tanımlanmaktadır.
Akut Apandisit Nedir?
Apendiksin kanalının tıkanmasına bağlı olarak gelişen iltihaptır. En iç tabakadan yani mukozadan başlar ve apendiks duvarı boyunca yayılır. Acil olarak ameliyat gerektiren en sık sebeplerdendir. Tedavi edilmezse önce gangren sonra delinme gelişir.
Akut Apandisitin Rastlanma Sıklığı?
Apandisit ameliyatı yaşam süresince görülme oranı erkekler için %12 ve kadınlar için %25’tir. Ortalama yaş 31,3 ve ortanca yaş 22’dir. Gebelerde görülme sıklığı yaklaşık olarak 2000 gebelikte 1’dir. Akut apandisit gebeliğin herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir ancak en sık olarak ilk iki trimesterde (gebeliğin 26 haftasına kadar süreç) görülmektedir. Akut apandisit gebelik döneminde cerrahi girişim gerektiren ve en sık görülen rahim dışı sebeptir. Gebelik esnasında yapılacak herhangi bir ameliyatın %10-15 civarında erken doğum riski vardır. Gerek bebeğin gerekse annenin ölümü açısından en önemli risk faktörü apendiksin delinmesidir. Erken apandisit vakalarda görülen %3-5’lik bebek ölüm riski delinme ile %20’lere yükselir.
Akut Apandisit Belirtileri?
Karın ağrısı; akut apandisitin temel belirtisidir. Klasik olarak ağrı başlangıçta mide üstü veya göbek çevresindeki bölgede yerleşik yaygın, orta şiddette ve süreklidir. Bazen bu ağrının üzerine aralıklı kramplar da eklenebilir. Ortalama 4-6 saat içerisinde ağrı yer değiştirip karın sağ alt tarafta hissedilebilir. İştahsızlık; %95’inde ilk belirtidir ve hemen tüm apandisit vakalarda görülmektedir. Bulantı ve kusma hastaların %75’inde görülür. Çarpıntı ve yüksek ateş; delinmiş apandisitli vakalarda saptanabilir.
Gebe Hastalarda Akut Apandisitin Tanısı Nasıl Konulur?
Gebeliği esnasında akut apandisit şüphesi ile başvuran hastalarda erken tanı ve tedavi hem anne hem de bebek için hayati öneme sahip olup, ancak genel cerrahi uzmanı ve kadın doğum uzmanının uyum içinde çalışmasına bağlıdır. Tanı için iyi bir öykü alınmalı ve fizik muayene, laboratuvar ve ultrasonografi bulguları birlikte değerlendirilmelidir. Unutulmamalı ki gebelik yaşla beraber apendiksin karın içerisindeki yerinin değişmesi, fizik muayene bulgularının gebelik nedeniyle yanıltıcı olması, hastalığa özgün laboratuvar bulguların olmaması ve tomografi gibi tetkiklerin yapılamaması ayırıcı tanının doğru yapılmasını zorlaştırmaktadır. Erken apandisit şüphesi olan hasta gerekirse hastane şartlarında yatırılıp belirli aralıklarla kontrol kan değerleri ve fizik muayene yapılarak yakından izlenmelidir. Gebeliğin erken döneminde şüpheli vakalarda laparoskopi gerekli olabilir.
Tedavi?
Akut apandisitin tedavisi cerrahidir; 26 haftalık ve üzeri gebe hastalar, gecikmiş ve delinmiş apandisit hastalara açık teknikle ameliyat yapılması öneriliyor. Gebeliğin 23-26 haftasına kadar uygun ve delinme olmamış vakalarda deneyimli bir merkez ve ekip varsa laparoskopik apendektomi (kapalı teknikle apandisit ameliyatı) yapılması öneriliyor. Laparoskopik teknik ile yapılan apendektomi (apandisit ameliyatı) sonrası peristaltizminin (bağırsak fonksiyonları) daha hızlı geri dönmesi, postoperatif ağrının, analjezik ihtiyacının, hastanede kalış süresinin, yara enfeksiyonunun ve fıtık olma olasılığının daha az olması gibi avantajları mevcut.