Günümüzde Grip
Viral Enfeksiyon Nedir?
Kısaca mikrop denilen tek hücreli canlıların bedenimizde üreyerek yaptıkları hastalıklara enfeksiyon hastalıkları denir. Bu mikropların arasında en küçükleri olan virüslerin sebep oldukları enfeksiyonlara da viral enfeksiyonlar adı verilir. En önemli viral enfeksiyonlar arasında; grip, çiçek, su çiçeği, kabakulak, kızamık, kızamıkçık, kuduz, hepatit ve tabii ki AIDS sayılabilir. Virüsler, bedenimize iki yolla girerler. Başka bir hastadan bulaşarak ya da aşı ile. Aşı, hastalık yapma özelliği giderilmiş virüsün vücuda verilmesi demektir. Hastalık ya da aşı ile virüs vücuda girince, bağışıklık sistemi bu virüse karsı protein yapısında antikor denen bazı maddeler üretir. Her virüsün antikoru ayrıdır. Örneğin, su çiçegi virüsüne karşı oluşan antikor, bir sonraki su çiçeği virüsü vücuda girdiğinde virüsü hemen yok ederek hastalığın ikici bir kez olmasını engeller.
Antikorlar, çoğunlukla hayat boyu vücudumuzda kalarak bedeni aynı virüsün yapacağı hastalıktan korurlar. Yani su çiçeği ya da benzer hastalıkları insan sadece bir kez geçirir. Ancak grip hastalığında durum farklıdır. Grip aşılarının koruma süresi yaklaşık 1 yıldır. Gribi meydana getiren virüsler birden fazladır ve zaman içinde yeni tipleri meydana gelmektedir. Bu nedenle bir virüsle grip olan kişi, bir süre sonra başka bir virüsle de hasta olabilir.
Grip Nedir?
Grip, viral enfeksiyonlar arasında en sık görülen hastalıktır. İnsanlara özgü binlerce hastalık arasında grip, bazı yönlerden en önemli hastalık olarak kabul edilir. Ortalama herkeste yılda bir kez olması, çok sık görülmesi, bazen salgınlar halinde olması, zaman zaman ölüm dahil önemli komplikasyonlar yapması, tedavi giderleri, yarattığı iş gücü kaybı nedenleriyle öne çıkmaktadır. Grip virüslerinin yüzeylerinde kısaca H ve N diye gösterilen protein çıkıntılar vardır. Bu proteinlerin sayıları her grip virüsünde farklıdır. Bu nedenle çok sayıda değişik yapıda grip virüs tipi vardır ve yenileri de oluşmaktadır. Örnek vermek gerekirse, son yıllarda kuş gribi ve domuz gribi diye adlandırılan griplerin virüslerinden söz edebiliriz. Önce kanatlı hayvanlarda bulunan ve onlardan insanlara geçen virüste 5 H ve 1 N proteini vardır ve H5N1, önce domuzlarda görülen sonra domuzlardan insanlara geçen, 1 H ve 1 N proteini olan virüs H1N1 olarak adlandırılır. Bu virüsler önce hayvanlardan insanlara geçtiler, ancak artık insandan insana da geçmektedirler. Gribi meydana getiren virüsler birden fazladır ve zaman içinde yeni tipleri meydana gelmektedir. Bu nedenle bir virüsle grip olan kişi, bir süre sonra başka bir virüsle de hasta olabilir.
Grip Nasıl Oluşur?
Grip, genellikle sonbahar aylarında baslar, kış aylarında zirve yapar ve ilkbaharda azalan bir seyir gösterir. Salgınlar genellikle 1-2 aylık devreler alinde olur. Salgınlarda genellikle toplumun % 10-20’si, şiddetli salgınlarda % 30-40’ı etkilenir. Doğal olarak kalabalık yerlerde bulaşma çoktur. Bu nedenle, en çok okullarda çocuklar arasında sıktır. Kalabalık kapalı ortam çalışanlarında da sık görülür. Hasta olanların solunum sistemi bölgelerinde üreyen virüsler salgılarla dışarı çıkar. Damlacıklar seklinde havaya karışarak ya da salgıların direkt teması ile başkasına bulaşır. Elinde salgı bulaşığı olan gripli bir hastanın bir yeri ya da eşyayı tutması ile virüs oraya geçer ve ortalama 8 saat canlı kalır. O sırada başka bir kişi de o eşyayı tuttuğunda onun eline geçer, elinden de ağız ve burun bölgesine bulaşabilir. Bu nedenle ortamın havasını sık sık tazelemek, elleri ağıza götürmeden, yani yemeklerden önce ve kuşkulu ortam ve durumlarda el temizliği yapmak çok önemlidir. Alkol, kolonya gibi dezenfektan maddelerle ya da bol su ve sabunla yıkamakla el temizliği sağlanabilir. Burada hasta olanların da dikkat etmesi gereken şeyler vardır. Hastalar, 4-5 gün süreyle başkalarından en az 1 metre uzak durmalıdır. Bedene giren virüsler hızla çoğalarak 1-4 gün içinde hastalık başlatırlar. Boğaz-burun gibi üst solunum sistemi bölgelerindeki mukozaların hücrelerinde virüsler hızla çoğalır ve bu hücrelerde yıkıma neden olur. İyileşme 1 hafta içinde olur, ancak, nekahet devresi de denen bu devre, yani bu yıkımın tamamen iyileşme devresi üç-dört hafta sürdüğünden o bölgelerin enfeksiyonlara karşı direnci düşüktür. Bu devrede kolaylıkla ikinci bir enfeksiyon olabileceği bilinmeli ve o devrede de özelikle korunma konusunda özenli olmalıdır. Hastaların maske kullanmak ve el temizliğine dikkat etmek konularına da özen göstermesi önemlidir.
Grip Belirtileri
Tüm grip tipleri genellikle 3-5 gün kadar aktif bir seyir gösterir. Bu devrede hastadan hastaya değişen tablolar olabilir. Burun geniz akıntısı, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, aksırık, halsizlik tüm bedende sızı, üşüme-ateş gibi şikayetler olur. Çocuklarda genellikle tablo daha ağır olur ve ateş havale geçirtecek kadar yüksek olabilir. Bazı hastalarda, bulantı, kusma, iştahsızlık, ishal gibi bulgular da meydana gelebilir. Bedene giren virüsler hızla çoğalarak 1-4 gün içinde hastalık başlatırlar.
Komplikasyonlar
Hastalıkların yol açtığı diğer hastalıklara komplikasyon denir. Gribin yaptığı en önemli komplikasyon, önceden var olan kronik kalp damar hastalığı, KOAH ve astım gibi kronik solunum sistemi hastalığının alevlenmesidir. Grip enfeksiyonlara karşı direnci düşürdüğü için ikincil enfeksiyonlara sebep olabilir. Böylece; pnömoni, orta kulak iltihabı, sinüzit, menenjit, miyokardit gibi daha ağır tablolar oluşabilir.
Korunma ve Tedavi
Gripten korunmak için önceden belirtilen temizlik ve hijyen kurallarına önem verme, bol vitaminli ve proteinli beslenme (taze meyve - sebze - et ve süt ürünleri), yeterli dinlenme ve uyku, 4-5 gün süreyle istirahat uygun olur. Vücudu soğuk etkisinden koruma (bedenin üşümesi direnci düşüren en önemli faktördür).
Grip Aşısı Yaptırın
Gripten korunmanın en etkili yolu aşılanmaktır. Eylül- Kasım ayları arasında yapılan aşı 1 yıl kadar koruma sağlar. Ancak önceden anlatılan grip virüslerinin çok ve çeşitli olması ve bazı yıllarda yeni alt tiplerin ortaya çıkması nedeniyle, önceden hastalık yapan virüslerle hazırlanan aşılarda koruma ancak % 80 civarındadır. Bu nedenle aşı yapılanlar da grip olabilir, ancak aşılananlarda grip olsa bile daha hafif seyrettiği gözlenmektedir. Özellikle, 65 üstü yaşlılara, kronik hastalıkları (diyabet, kalp, damar hastalığı, KOAH olanlara), zayıf, anemik olanlara, onkolojik tedavi görenlere, kalabalık ortamlarda bulunan ve çalışanlara, sık sık seyahat edenlere, sağlık çalışanlarına aşılanması önerilmektedir.
Tedavi
Günümüzde, TIP A ve B griplerde antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların virüs öldürücü etkileri vardır. Bir evde Tip A ya da B saptanan bir grip hastası varsa, onunla yakın temas zorunluğu olanlara da antiviral ilaçların koruyucu dozda verilmesi önerilmektedir. Tip A ya da B saptanmayan hastalara antiviral ilaç tedavisi gerekmediği görüşü vardır. Bunun dışında şikayetlere göre ağrı kesici, ateş düşürücü, öksürük kesici, vitamin ilaçları verilmektedir.