Kanserde Sosyal Destek

Kanser, önemli bir yaşam olayı ve stres faktörüdür. Kansere yönelik stres tepkileri, tanıya, tedavi biçimi ve süresine, hastanın kişilik özellikleri, yaşamda sorunlarla başa çıkma biçimi, inanışına göre değişebilmektedir. Kanser ciddi bir şok, duygusal anlamda da bir travma olarak görebildiğinden, kanser tanısı alan birey o güne karşılaşmış olduğu birçok zorluklar mücadele ederken kullandığı başa çıkma biçimlerinin yeterli olmadığını düşünüp, korku, kaygı,  yılgınlık, üzüntü, çaresizlik yaşayabilmektedir. Hastalık tanısına yönelik uyumu arttırabilecek en önemli yaklaşım, duygularını, düşüncelerini ifade etme olanağı tanıyan, güvenilir ellerde olduğu, yalnız olmadığına yönelik bir tutumdur. Bu tutum içinde aile üyeleri, yakın akrabalar ve tedavi ekibine önemli görevler düşmektedir.

Sosyal destek, çoğu zaman ilgili, sevgi, yakınlığı içerir. Karşılaşılan sorunların çözümünde değişik alanlarda katkıda bulunmak (maddi yardım, duygusal vs.), stres kaynaklarını azaltmak, olumlu ilişkiler içinde olmak sosyal desteğin işlev yararlarındadır. Sosyal destek formel ve informel olarak ayrılabilir. Formel kaynaklar daha çok sağlık kuruluşları, hekim, psikolog, hemşire gibi meslek elemanları ile yardım konusunda oluşturmuş çeşitli resmi grup ve kuruluşları temsil eder. İnformel destek kaynakları ise aile, eş, çocuklar, yakın akrabalar, arkadaşlar gibi kişi ve gruplardan oluşturur.

Formel destek kaynakları, hasta ve hasta yakına, hastalık ve tedavi süreciyle ilgili bilgi ve yönlendirme desteği sağlar, ayrıca psikolog, hasta ve hasta yakının tanı ve tedavi sürecine yönelik karşılaşabileceği psikolojik etkiler konusunda onları bilgilendirir ve bu etkiler ortaya çıktığında bunlarla baş edebilmeleri konusunda onlara yardımcı olur. 

İnformel destek kaynakları yani aile, akrabalar ve arkadaşlar tanı ve tedavi sürecinde önemli sosyal destek kaynaklarıdır. Hasta ve hasta yakının maddi destek sağlamak, ev ve iş yaşantısına yönelik düzenlemelerde yardımcı olmak, araçsal sosyal destek olarak tanımlana destek kaynağıdır ve açık ve nettir. Duygusal sosyal destek, belki de hatalıkla ilgili tüm süreçte en önemli kaynaklardan biridir. (Elbette tanı ve tedavi süreci içinde hastanın farklı zamanlarda farklı destek türlerine ihtiyaç duyabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.) Duygusal destekte, aile ve diğer yakın akrabalar veya arkadaşlar hastanın yanında durur, duygu ve düşüncelerini ifade etmesine müsaade eder, onu dinler, anlamaya çalışır, sevildiğini hissettirir. Bu durum hatanın kendini rahat, anlaşılmış, sevilen, yalnız olamadığına yönelik düşünce ve hisler içinde olmasın olanak sağlar. Şüphesiz bu süreç tedaviye olan uyumu ve yaşam kalitesini arttırır. Tedavi süreci ve sonrasına yönelik motivasyonu arttırır. Zaman zaman hastaya verilen sosyal destek iyimser bir bakış açısını, iyileşeceğine yönelik umudu, bazen de tanı ve tedavi sürecinin dışına kısmen çıkabileceği neşeli bir tavrı ve espritüel bir tazı içerebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken durum aile, eş, çocuk, arkadaşlar, sağlık ekibi, diğer yakın akrabalardan alınan eleştiri, sürekli öğütler verilmeye çalışılması, olumlu düşünmeye ve hissetmeye zorlanma, geri çekilme ve yalnızlaşmayı beraberinde getirebilmektedir.  Fizyolojik ve psikolojik acıyı bir arada yaşayan kanser hasta, sıkıntı ve tepkilerini anlayışla karşılayan, duygusal paylaşımda bulunan, güven duyacağı bir yakının varlığı hastalıkla mücadele gücünü arttırmaktadır. Hastalık ve tedavi sürecine yaşamın getirdiği tüm yükleri tek başına göğüslemeye çalışan kişinin hastalık toleransı az olacaktır. Bu bakımdan, sosyal bağlar ve destek oldukça önemlidir:

Sosyal Desteğin Temel Amaçları;

• Hastanın duygu, düşünce ve inançlarını özgürce, herhangi bir yargılama ve eleştiriye maruz kalmadan ifade etmesine olanak sağlanması,
• Ona sevildiğinin, saygı duyulduğunun ve önemsendiğinin ifade edilmesi,
• Bilgi ve rehberlik desteğinin sağlaması,
• Gerektiğinden maddi yardım yapılması, ev veya sosyal yaşantısında destek olunmasıdır.
• Yeteri kadar iyi bir sosyal destek, kişinin ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamakta, benlik saygısının artmasına, kişini iyilik haline, tedavi sürecine uyum ve etkililiğine önemli yararları olmaktadır.