Menopoz

Menopoz başlamadan 6 yıl önce perimenapozal dönem başlar ve menopozdan sonraki 1 yıla kadar sürer. Menapoz öncesi bu dönemin en belirgin özelliği adet kanamalarındaki değişiklerdir. Kadınların % 15-25’inde bu dönemde adet düzenlerinde herhangi bir değişim olmaz. Ancak kadınların geri kalanında özellikle menopozdan 6-8 yıl öncesinde, erken geçiş döneminde adetlerde 7 ya da daha fazla gün uzamalar olur. Menopozdan 2 yıl öncesinde yani geç geçiş döneminde adet kanamalarında 60 güne kadar gecikmeler başlar. Bu dönemlerde çoğu kez yumurtlama olmaksızın adet kanamaları gerçekleşir. Obez ve myomu olan kadınlarda bu dönemde adet kanamaları çok yoğun olabilir. Yumurtlama olmadığı için progesteron hormonunun etkisinden yoksun kalan rahim içerisindeki endometrium tabakası adet gecikmesi süresince kalınlaşır ve endometrial hyperplazi olarak adlandırılan durum ortaya çıkar.

Doğurganlık yıllarından menopoza doğru geçerken kadın vücudunda bir çok fiziksel değişiklikler olur. Bu değişikliklerin çoğu menopoz ve yaşın getirdiği normal değişikliklerdir. Örneğin ateş basmaları belirli bir zaman süresince kadınları önemli ölçüde rahatsız eden bir durumdur. Genellikle insanlarda beynin vücut ısısını ayarlayan merkezlerinin bulunduğu hipothalamus bölgesindeki değişiklikler sonucu oluşur. Eğer hipotalamus yanlış olarak kadın vücut ısısını sıcak olarak algılarsa vücut ısısnı azaltmak için bir dizi olaylar zinciri başlar ve ilk olarak vücut yüzeyine yakın olan damarlar genişler ve vücut ısısını kaybetmeye başlar. Bu durum kadın tarafından ateş basması olarak algılanır. Bu durum ince tenli kadınlarda boyunda ve yüzde kızarıklık oluşmasına neden olur. Nabız sayısı artar kalp atımları hızlanır ve kadının vücut ısısını düşürmek için soğuk terleme olur. Ateş basmaları genellikle geceleri gelir ve uyku düzeninin de bozulmasına neden olur.

Her kadın menopozu farklı bir şeklide yaşar. Elimizde kesin bir kanıt olmasa da, kadınlar vücutlarında meydana gelen fiziksel değişikliklere genel olarak annelerinin verdiği yanıtlara benzer tarzda yanıt verirler. Menopoz doğal olarak 40 ile 58 yaş arasında gelişebilir. Ülkemizdeki kadınlarda ortalama 48 yaş civarında menopoz başlar. Sigara içme yumurtalıkların yaşlanmasını hızlandırır ve genellikle sigara içen kadınlarda 2 yıl daha erken menopoz gelişir.

Menopoz döneminde görülen bazı değişiklikler orta yaşlarda ortaya çıkan diabetes, tiroid hastalıkları ve uyku apnesi gibi durumlardır. Bazen sağlık problemleri menopozdaki hormon değişiklikleri ile eş zamanlı olarak kişinin genetik alt yapısı, yaşın ilerlemesi, sağlıksız yaşam koşulları ve diğer orta yaş streslerinin ortak etkileri sonucunda ortaya çıkabilir.

Menopoz Terminolojisi

Menopoz
Yumurtalıkları alınmamış yada kalıcı olarak hasar görmemiş kadınlarda ardışık olarak 12 ay boyunca adet görmeme durumudur.

Perimenopoz
Doğal menopozdan önce vücutta değişikliklerin başladığı ve menopozdan 6 yıl önce başlayan ve menopoz sonrası 1 yıl kadar süren geçiş dönemidir.

Yapay Menopoz (Cerrahi Menopoz)
Cerrahi girişim ile overlerin alınması yada kanser ilaçlarının kullanılması yada radyoterapi uygulanması gibi bazı tedavilerden sonra yumurtalıkların ciddi olarak hasar görmesi sonucu gelişen menopoz dönemidir. Yapay menapozda kadın vücudundan hormonların ani olarak uzaklaştırılması söz konusu olduğundan ateş basması, terleme, uyku bozuklukları ve vaginal kuruluk gibi belirtiler doğal menopoza oranla daha yoğun bir şekilde hissedilir. Yumurtalıktan az miktarda salgılanan erkeklik hormonlarının ani kaybı sonucunda doğal menopozdan farklı olarak cinsel ilgide de azalma olur. Yapay menopozun duygusal yönden de farklı etkileri olmaktadır. Örneğin pelvis bölgesine uygulanan radyasyon sonrasında vaginal kuruluk doğal menopozda olandan çok daha yoğun olmaktadır. Yada bazı kemoterapi tedavilerinden sonra saç dökülmeleri, bulantı, kilo kaybı, halsizlik gibi belirtiler de kadını daha kötü etkilemektedir. Bu gurup kadınlarda menopoz tedavisi çok daha önem kazanmaktadır. Bu kadınlar çoğu kez daha genç yaşta oldukları için osteoporoz gibi istenmeyen komplikasyonlar ile daha sık karşılaşabilirler.

Erken Menopoz
Ya doğal olarak ya da girişimler sonrasında kadının 40 yaşından önce menopoza girmesi durumudur. Bu durum genetik nedenlere bağlı olarak gelişebilir yada vücudumuzun bağışıklık sistemindeki bir bozukluk sonucu antikorlarımızın kendi yumurtalık dokumuzu tahrip etmesi sonucu oluşabilir. Bazen de erken yaşta uygulanan kanser cerrahisi yada tedavileri sonucu gelişebilir. Erken menopoza giren kadınlar yaşamlarının daha uzun bir dönemini estrojen hormonunun yararlı etkilerinden yoksun geçirecekleri için daha fazla oranda osteoporoz ile ve kalp hastalıkları gibi sağlık problemleri ile karşı karşıya kalabilirler. Erken menopoza girenler, ayrıca doğurganlığın kaybına bağlı ve kadınlık duygularının azalması ve cinsel olarak tercih edilmeme gibi kaygılara bağlı psikolojik sorunlarla da karşı karşıya kalabilirler.

Postmenopoz
Menopoz sonrasındaki yılları içerisine alan dönemdir. Menopoz yıllarında tüm kadınlarda yaşa bağlı olarak ortaya çıkan fiziksel değişimler, menopozdan sorumlu olan hormonal değişimlerden de etkilenebilir. Bu fiziksel değişimler kalp hastalıkları, diabet, kemik erimesi ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarını da kapsamaktadır. Bu yüzden menopoz nedeni ile yapılan kontrollerde bu hastalıklara ait risk faktörlerinin olabildiğince erken saptanması ve bazı koruyucu önlemleri alma fırsatının da yakalanması mümkün olabilmektedir. Menopoz nedeni ile yapılan kontrollerde kadının o zamana kadar farkına varmadığı tiroid hastalıkları, meme hastalıkları yada kalın barsaklar ile ilgili hastalıkların da farkına varmaktayız. Bu nedenle menopoz döneminde yapılacak kontroller kadınlarımıza kişisel risk değerlendirmelerini belki de ilk kez yapabilmeleri için eşsiz bir fırsat oluşturmaktadır.

Kadınlarımızın sağlığına daha bütüncül açıdan yaklaşmak amacı ile hastanemizde Menopoza Giriş ve Menopoz Dönemi kontrollerinden oluşan paket programlar hazırlanmıştır. Bu programlar jinekolojik muayenenin yanı sıra genel cerrahi, kardiyoloji, fizik tedavi, psikiyatri ve göz hastalıkları muayenelerini de içeren ayrıca smear alınması, biyokimyasal incelemeler, mamografi, kemik taraması tümör belirteçlerinin taranması gibi kadın sağlığına bütüncül yaklaşımı içeren programlardır. Bunun sonucunda menopoz döneminde kadınlarımızın kişisel risk değerlendirmelerini yapabilmeyi ve var ise alınacak önlemleri daha erken alarak kadınlarımızın sağlıklarını korumayı amaçlamaktayız.