Yaşla Gelen Zorluk: PRESBİYOPİ
Miyoplar (-) değerli cam kullanmakta ve yakın görme için gerekli (+) değerli cam ilavesinde miyopinin derecesine göre diyoptri değerleri düşmektedir. Hipermetroplar ise (+) değerli cam kullandıklarından diyoptri değerleri yakın için daha da artmaktadır. Astigmatlarda silindirik dediğimiz, farklı akslardaki kırma kusurunu düzeltecek camlara yakın için (+) değerli cam ilave edilmektedir. Bu (+) ve (-) değerler genlikle hipermetropi ile presbiyopinin karıştırılmasına neden olur.
Miyopi göz ön-arka çapının lensin kırma gücüne göre uzun, hipermetropi ise ön-arka çapın lensin kırma gücüne göre kısa olması demektir. Presbiyopide neden, yakını görme için lensimizin yapmak zorunda olduğu uyum (akomodasyon) işlemindeki gücünü ve esnekliğini yitirmesidir. Bu esneklik 42-45 yaşlarında azalmaya başlar ve yaklaşık 60'lı yaşların başında tamamen yitirilmiş olur. Bu nedenle ilk olarak +1,0 diyoptri ilavesi ile başlanan yakın gözlük gereksinimi 60'lı yaşlarda +2,25-+3,0 seviyesine kadar ilerler.
Gençlik yıllarında gözlük kullanmayanların yakın için gözlük taşımaya başlamaları, ya da gözlük kullananların ilave bir gözlük daha almaları, hatta miyopların gözlüğünü çıkararak okumak zorunda kalmaları hastalar için zor alışılan sıkıntılı bir süreçtir. Genel olarak ilk tepki yaşlanmayı reddedercesine yakın gözlük almama ve kullanmama eğilimidir. Bu arada gözden kaçırılmaması gereken presbiyopinin başlangıçta çok küçük yazılar dışında görme sorunu yaratmaması, ama okuma isteksizliği, çabuk yorulma, baş ağrısı, uyku gelme ve çalışma hayatında performans düşüklüğü oluşturmasıdır. Presbiyopinin günlük hayatımıza geteirdiği zorluğun giderilmesi için tıp değişik tekniklerle hastalara yardımcı olmaya çalışır.
Bunlardan ilki yakın gözlük kullanımıdır. Zaman zaman burnun üstüne düşürerek kullanılan gözlükler hastalar tarafından çok sevilmeyebilir. Daha önceden kullanılan bir uzak gözlüğü varsa multifokal dediğimiz, 1,5-2mm aralıklarla dışarıdan hissedilmeyecek şekilde kademeli olarak yakın numaranın da ilave edildiği camlar kullanılabilir. Gözlük camı üretiminde gelişen teknoloji bu seçeneğin, kişilerin günlük yaşam tarzlarına göre uygun seçimler yapıldığında, konforlu kullanımına olanak sağlamaktadır. Yine de bu camların kullanımında baş hareketleri ile mesafeye göre netleşmek gerektiğinden bir alışma, nöral adaptasyon süresi gereklidir.
Son yıllarda kullanıma giren multifokal kontakt lensler gözlük camı teknolojisinden farklı bir teknik ile lens üzerine işlenmiş yakın-uzak odaklardan görüş netliğini arttırmaya çalışır. Uzak için hipermetrop olanlarda bu tip lensler daha başarılı görünmekle birlikte astigmatı olmayan miyoplarda da kullanılmaktadır. Ancak hem astigmat hem multifokal düzeltme sağlayan kontakt lenslerin henüz her firmada üretimi yoktur.
Katarakt ameliyatlarından sonra gözün doğal lensi alınıp yerine suni intraoküler (göz içi) lensler konulduğunda yakın uyumu ortadan kalkmaktadır. Burada da hem yakını hem uzağı gösteren multifokal intraoküler(göz içi) mercekleri geliştirilmiş ve kullanılmaktadır. Bu şekilde göz içi lensleri hem uzak hem yakın bozukluğun başladığı ve kontakt lens ve gözlüklerle mutsuz presbiyopik hastalara erkene alınmış bir katarakt cerrahisi olan “refraktif lens değişim” ameliyatları ile alternatif çözüm sunmaktadır. Multifokal lensler bifokal ve trifokal olarak gelişimlerini sürdürmektedirler. Teknik gelişmeler refraktif lens değişim ameliyatlarından sonra hasta uyum ve görme rahatlığında başarıyı giderek arttırmaktadır. Cerrahi teknik alışılagelmiş, güvenle uygulanan bir yöntemdir. Refraktif lens değişim ameliyatları hastalara yakın ve uzak görmede oldukça yeterli görüş şansı vermekte ve ilave olarak ileri yaşlarda katarakt gelişme riskini ortadan kaldırmaktadır.
Kırma kusuru olan gözlerde diyoprtilerin laser sistemleri ile düzeltilerek gözlük ve kontakt lens olmaksızın görüş netliği sağlanması 1990'lı yılların başından beri kullanımdadır. Bu laser sistemlerinde yakın görmenin de düzeltileceği uygulama modelleri geliştirilmiştir. Ancak excimer ve femtolaser sistemleri ile miyopi ve astigmatizma düzeltilmesinde elde edilen başarı presbiyopik düzeltmelerde maalesef istenilen noktaya ulaşamamıştır. Bazen monofokal uygulama dediğimiz bir gözün yakın, diğer gözün uzak için netlik ayarı ile yapılan laser tedavieri hastaları daha mutlu etmektedir.