İshal
İshal, günlük dışkılama sayısının artması ve kıvamının sulu olması ile karakterli bir durumdur. İshal aynı zamanda “sulu dışkılama” olarak da adlandırılır. Sindirim kanalının çok değişik hastalıklarında ishal ortaya çıkabilir. Dışkı çok bol miktarda ve sulu ise bu genellikle ince bağırsak kökenli, az miktarda, cıvık ve sık ise kalın bağırsak kökenlidir.
“Akut gastroenterit”, en sık görülen akut (kısa süreli) ishal nedenidir. Bakteri ya da virüs enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişebilir. Yaz aylarında daha sık görülür. Hastalık önce karın ağrısı ve kusma şeklinde başlar, takip eden saatlerde ishal başlar. Bazen hem kusma hem de ishalin çok fazla olması nedeniyle belirgin su ve elektrolit kaybı oluşur, bu duruma “dehidratasyon” denir. Dehidratasyon ve elektrolit bozukluğu, özellikle yaşlı hastalarda hayatı tehdit edebilir ve hızla düzeltilmesi gerekir. Akut gastroenterit hastaların çoğunda 48-72 saat kadar sürer ve sonra kendiliğinden geçer, bu nedenle ağır olmayan durumlarda yağsız gıdalar yenilmesi ve bol sıvı alınmasından oluşan bir diyet uygulanması yeterli olur. Ağır seyreden olgularda antibiyotik tedavisi gerekebilir.
“Amip (entomoeba histolytica)” adı verilen tek hücreli parazite bağlı ishaller de ülkemizde sık görülür. Bunun farkı, daha çok kalın bağırsağı tuttuğu ve yüzeysel yaralara neden olduğu için, dışkılama sık, cıvık ve kanlıdır.
Bir diğer sık görülen ishal nedeni, antibiyotik kullanımına bağlı oluşan ishaldir. Ülkemizde antibiyotik kullanımının çok fazla ve bazen de gereksiz olması, bu tür ishallerin sıklıkla görülmesine yol açar. Başlıca nedeni, normal kalın bağırsak florasının antibiyotikler tarafından bozulması sonucunda “clostridium difficile” adı verilen bir bakterinin üreyerek enfeksiyona yol açmasıdır. Bu durumda öncelikle kullanılmakta olan antibiyotik hemen kesilmelidir. Bu şekilde düzelmeyen olgularda florayı düzeltici tedaviler veya clostridium difficile’i etkileyen antibiyotikler verilir.
İshal, 3 haftayı geçmişse bir “kronik diyare” durumu ile karşı karşıya olunabilir. Burada nedenler çok farklılaşır, enfeksiyon etkenleri artık söz konusu değildir. Bağırsak yüzeyini tutan çok sayıda hastalık, kronik diyareye yol açabilir; bunlar arasında çölyak hastalığı (tahıllarda bulunan gluten maddesi nedeniyle oluşur), malabsorbsiyon (bağırsak emilim yüzeyinin bozulması), lenfoma gibi malign hastalıklar sayılabilir. Ayrıca kalın bağırsakta bulunan “villöz adenom” denilen büyük polipler de ishale yol açabilir.