Akıllı İlaçlar
Akıllı İlaç Nedir?
Vücudumuzdaki sağlıklı hücreler, çoğunlukla sonradan kazanılan, %10-15 kadar hastada ise kalıtsal olarak edinilmiş mutasyonların etkisi ile kanserli hücrelere dönüşürler. Kanser hücresi normal hücrelerden farklı olarak yaşam döngüsünü sonlandırmadan bölünerek çoğalmaya önce bulunduğu organı daha sonra ise yayılma yeteneği kazanarak uzak organları istila eder.
Kanser tedavisinde kullanılan geleneksel kemoterapi ilaçları sağlıklı ya da sağlıksız ayırt etmeksizin tüm hücrelere zarar verirken, akıllı ilaçlar olarak da isimlendirilen hedefleyici tedaviler ise kanser hücresine özgü tespit edilmiş olan mutasyonları hedef alır. Kanser hücresine büyüme, kan damarlarına ulaşma, çevre dokulara yayılma özelliğini kazandıran mutasyonların tespiti sonrasında bu mutasyona özgü etki eden ilaçlar verilir.
Bu ilaçların başlıca etki mekanizmaları;
• Kanser hücrelerinin ölmesini sağlar
• Kanser hücrelerinin büyümesini durdurur
• Tümör içindeki damar gelişimini engeller
• Kanser öldürücü ilaçları kanser hücrelerine taşır
• Tümör gelişimi için gerekli olan maddelerin etkisini engeller
• Bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanımasını ve yok etmesini kolaylaştırır
Akıllı ilaçlar başlıca belli bir hedefi gözettikleri için, standart kemoterapilere göre yanıt oranları çok daha iyi, yan etkileri ise daha az ve daha kolay yönetilebilir olur. İshal, karaciğer fonksiyon bozukluğu, akne oluşumu, tırnak değişiklikleri, kuru cilt, saç pigmentasyonunda azalma, kanın pıhtılaşması ve yara iyileşmesi, yüksek tansiyon gibi yan etkiler görülebilmektedir. Akıllı ilaçlar hastalık türüne ve tespit edilen mutasyona göre damar yolu ile olabileceği gibi, tablet veya cilt altı enjeksiyon yoluyla da kullanılabilir.
Teknolojinin hızla gelişmesi, kanser genom atlasının tespiti, ileri mutasyon inceleme tekniklerinin ortaya çıkması ile birlikte kanserde hedefleyici mutasyon tespit edilme olasılığı ve dolayısıyla akıllı ilaç seçeneği gün geçtikçe artmaktadır.
Özellikle akciğer, meme, kolon, rektum, karaciğer, böbrek, rahim ve yumurtalık kanserleri başta olmak üzere birçok kanserde akıllı ilaç seçenekleri mevcuttur. Ayrıca yeni nesil dizileme tetkikleri ile (NGS) hastaların kanser hücresinin ayrıntılı mutasyon analizleri yapılabilmekte ve çıkan sonuçlara göre hastanın tedavisi bireyselleştirilebilmektedir. Konu ile ilgili daha detaylı bilgiyi onkoloji hekiminizden talep edebilirsiniz.