Tiroit Tanı Merkezi
Kent Sağlık Grubu Tiroit Tanı Merkezimizde tiroit hastalıklarının tanı ve tedavisi yapılmaktadır. Merkezimize başvuran hastalarda endokrinoloji muayenesi sonrası tiroit hormon ölçümü ve nodülün tiroit ultrasonografisi ile değerlendirmesi yapılmaktadır. Bu tarama sonrasında gerekli görülürse daha ileri tetkiklere geçilebilmektedir.
Tiroit Bezleri
Tiroit fonksiyonlarını değerlendirmede ilk yapılacak testler TSH ve ST4 olmalıdır.
TSH üst sınırı yaşa göre;
• Sağlıklı genç popülasyonda 4 mIU/L
• Gebelik planlayanlarda ve gebelerde 2,5 mIU/L
• 70-79 yaş arası 6 mIU/L
• 80 yaş üzeri 7,5 mIU/L
Tiroit Testleri
• Tiroit tarama testi olarak TSH ölçümü yeterlidir.
• TSH’nin üst sınırını 4 mIU/L olarak almak gerekir.
• Gebelik planlayan kadınlarda TSH’nin üst sınırı 2,5 mIU/L olarak hedeflenmelidir.
• Gebelikte sT4 ve/veya total T4 bakılmalıdır. sT4 gebelikte ölçüm hatalarına açık olduğu için total T4 ölçümü tercih edilmelidir.
• Tiroit hastalığı olan veya tiroit hastalığı mevcudiyetinden klinik ve laboratuvar olarak çok kuvvetle şüphe edilen hastalarda TSH, serbest T4 ve total T3 (veya serbest T3) en az bir kez bakılmalıdır.
• Primer hipotiroidi takibinde TSH kullanılmalıdır. Tiroid hormon replasmanı yapılan hastaların monitorizasyonu 4-6 haftada bir yapılan TSH ölçümleri ile düzenlenmelidir.
• Sekonder hipotiroidi takibinde serbest T4 ölçülmelidir. Sekonder hipotiroidide replasman yapılırken TSH ölçümleri takipte yararlı değildir.
Tiroit Otoantikorları
Tiroit Antikoru Ölçülmesi Gereken Durumlar:
• TSH > 4 mIU/L olan kişilerde ölçüm yapılmalıdır.
• Serum anti TPO ve anti Tg düzeylerinin ölçülmesi, kronik otoimmun tiroidit tanısı konulmasını sağlar.
• Düşük derecede anti Tg titrelerine yaşlılarda ve başka otoimmun hastalıkları olanlarda rastlanabilir.
• Otoimmün tiroit hastalığı olan ve anti TPO pozitifliği bulunan hemen hemen tüm hastalarda anti Tg de yüksek bulunacağından, bu antikor tanıya fazla bir katkı sağlamamaktadır.
• Anti TPO ve anti Tg, otoimmun tiroiditte (Hashimoto tiroiditi) yüzde 95-100 oranında, Basedow-Graves hastalığında yüzde 60-90 oranında pozitiftir.
• Normal popülasyonda ve otoimmun olmayan tiroit hastalıklarında da düşük titrede bulunabilirler.
• Gebelikte anti TPO tespit edilmesi ötiroid kişilerde bile artmış düşük riski ile birliktedir. Bu sebeplerle gebelikte antikor pozitifliğinde tiroid hormon tedavisine başlama eşiği daha düşüktür.
Tiroit Otoantikor Ölçümünün Kullanıldığı Durumlar:
• Post-partum tiroidit
• Subklinik hipotiroidide tiroit yetersizliğinin habercisidir.
• Anti TPO yüksekliği, bazı ilaçların tiroid disfonksiyonuna neden olabileceğinin habercisidir (Amiodaron, interferon, IL- 2, lityum).
• Tiroid otoantikor pozitifliği, IVF cevapsızlığı için risk faktörüdür.
• Neonatal hipotiroidi risk faktörü
• Tiroit lenfomasında çok yüksek Anti TPO titresi
• Otoimmün tiroit hastalığı tanısı için Anti TPO ölçümü yeterlidir.
• Anti Tg ölçümü yukarıda belirtilen özel durumlarda (tiroid kanserinde Tg takibi, anti TPO negatif otoimmün tiroid hastalıkları) yapılmalıdır.
Tiroglobulin Ölçümü
Tiroglobulin ölçümü 2 ana nedenle kullanılabilir.
• Diferansiye tiroit kanseri takibi
• Dışarıdan tiroit hormonu alımına bağlı hipertiroidi "thyrotoxicosis Factitia"da
• TSH Reseptör Antikoru
• TSH reseptör antikorları (TSHRAb)
Bazen zor vakalarda Graves hastalığı tanısının konulmasında bu antikorlara baş vurulabilirse de genellikle klinik bulgular tanının konulmasında yeterli olmaktadır.
Tiroit Stimülan Hormon Antikorları Ölçüm İndikasyonları
Bu ölçümler;
• Egzoftalmi (göz fırlaklığı) ayırıcı tanısı (ötiroid Graves hastalığı, unilateral ekzoftalmi)
• Nodüllü Graves ile nodüler toksik guatr ayırıcı tanısı (tedavi kararı)
• Non-otoimmun tirotoksikoz ayırıcı tanısı
• Gebelikte Graves hastalığı (yenidoğanda tirotoksikoz riski bakımından)
• Antitiroid tedavi sonrası Graves hastalığının remisyonu açısından karar vermede kullanılır.
• Gebelikte Graves hastalığı ortaya çıktığında erken dönemde bakılan TSHRAb, gestasyonel tirotoksikozdan ayırt etmede yardımcıdır.
• 20. haftadan sonra bu antikor fetusa geçer. Yirmi sekizinci haftadan itibaren TSHRAb kanda yüksek düzeylerde bulunuyorsa neonatal tirotoksikoz açısından uyarıcıdır. Eğer annede Graves hastalığı daha önce radyoaktif iyot ile veya cerrahi olarak tedavi edilmişse gebeliğin ilk trimestrinde ve 20-24. haftada TSHRAb ölçümü istenmelidir.
• Tiroglobulin ölçümü, diferansiye tiroit kanseri takibi ve “thyrotoxicosis Factitia"nın ayırıcı tanısında kullanılmalıdır. Diğer tiroit hastalıklarında tiroglobulin ölçümünün tanı değeri yoktur.
Gebelikte Ölçümler
Gebelik sırasında tiroit fizyolojisinde çok önemli değişiklikler olmaktadır. TBG bu dönemde çok artmakta ve dolayısıyla proteine bağlı T3 ve T4 düzeyleri de artmaktadır. Bununla beraber gebeliğin ilk trimesterinde serbest T4 düzeyleri normal sınırlar içinde kalmakla birlikte biraz artar ve TSH düzeyi düşüktür (<0,1 mIU/L). Bu dönemde artan insan korionik gonadotropini, tirotropik bir etki göstermektedir. Daha sonraki trimesterde TSH düzeyleri normale gelmektedir.
Gebelikte ve Doğum Sonrasında TiroiT Fonksiyon Testleri
Birinci trimesterde annedeki hipotiroidi, fetüsün psikomotor gelişimi üzerinde olumsuz rol oynar. Bu sebeple ilk trimesterde TSH 2,5 mIU/L’nin altında, ikinci ve üçüncü trimesterde 3mIU/L altında olmalıdır. Tiroit otoimmunitesi olan kadınlarda hipotiroidi gelişme riski bulunduğundan TSH’nin yakından izlenmesi gerekir. Gebeliğin 20. haftasından itibaren TBG’nin yüzde 60-80 artması sebebiyle T4 1,5 kat yükselmektedir. Serbest T4 değerlerinin üreticiler tarafından verilen referans aralıkları gebelikte geçerli değildir. Son zamanlarda trimester spesifik serbest T4 değerleri yayınlanmaktadır.
Gebelikte TSH için de normal referans değerleri kullanılamaz. Çünkü insan koriyonik gonadotropini özellikle ilk trimesterde TSH düzeylerinin baskılanmasına sebep olur. Bu sebeple baskılı TSH yanlışlıkla subklinik hipertiroidi sanılabilir veya hafif yüksek TSH yanlış olarak “normal” gibi algılanabilir.
Trimester spesifik TSH değerleri belirlenmiştir. İlk trimesterde TSH’nin normal alt sınırı 0,1 mIU/L olup, ikinci ve 3.trimesterde 0,2 ve 0,3 mIU/l olarak bildirilmiştir. Bazı normal gebelerde TSH 0,01 mIU/l dahi olabilir. Birinci trimesterde 2,5 mIU/L; ikinci ve üçüncü trimesterde 3,0 mIU/L üzerindeki TSH değerleri subklinik hipotiroidi olarak değerlendirilmelidir. Gebelerde ve postpartum dönemde nadir bir hipotiroidi sebebi olan lenfositik hipofizitte düşük TSH’ye neden olabilir. Erken gebelikte şiddetli kusma, ağırlığının yüzde 5’ini kaybetme, ketozis ve dehidratasyonu olan kadınlarda hiperemesis gravidarum düşünülmelidir. Bu dönemde TSH zaten normal sınırların altına baskılanmıştır. Ancak hiperemesisli kadınların yüzde 30-60’ında serbest tiroid hormonları yükselmiştir. Ancak serbest T3 indeksi normal bulunmaktadır. Bu kadınların çoğunda hipertiroidi belirtileri yoktur. Graves hastalığından ayırt etmek için TSH reseptörünü uyarıcı antikorlara bakılmalıdır. Gebeliğin ilk trimesterinde Anti TPO pozitifliği saptanan kadınlar postpartum tiroidit yönünden doğumdan 3 ve 6 ay sonra izlenmelidir. Günümüzde tüm gebe kadınların tiroit taramasının yapılması kabul görmemektedir. Ancak risk grubu olarak kabul edilenlerin taranması uygun görülmektedir. Sadece yüksek riskli gebeler tiroit hastalığı açısından taranmalıdır.