Kemoterapi
Kemoterapi, kanser tedavisinde kimyasalların-ilaçların kullanılmasıdır. Kemoterapi ile tümörün büyümesini yavaşlatmak ve yayılmasını önlemek, hastalığı kontrol altına almak, sağ kalım süresini uzatmak ve yaşam kalitesini yükseltmek hedeflenmektedir.
Damar yolu veya ağızdan alınan kemoterapi kimyasalları, kanser hücrelerinin çoğalmasını önlemektedir. Cerrahi ve radyoterapiyle birlikte kemoterapi, tümör tedavisinin temel unsurlarından biridir. Kemoterapi, tümörün tipine ve hastanın özelliklerine uygun olarak seçilmektedir.
Belirli bazı tümör tipleri için kemoterapi tek tedavi yöntemidir. Bazı tümörlerde kemoterapi ve radyoterapi birbirini izleyerek veya eş zamanlı uygulanırken, diğer tümörlerde kemoterapi, cerrahi öncesinde veya sonrasında uygulanabilmektedir. Kemoterapi süresi ve uygulama sıklığı, hastanın durumuna göre belirlenmektedir.
İmmünoterapi
Kanserde güncel tedavi yaklaşımlarından biri olan immünoterapi, bağışıklık sistemi terapisidir. Kanserli hücrelere karşı savaşan normal hücrelerinin güçlendirilmesi ile uygulanan bir tedavi yöntemidir. İmmünoterapi, kanser tedavilerine destek tedavi olarak kullanılmaktadır.
İmmünoterapi; vücudun bağışıklık sisteminin kanserli hücrelere karşı daha etkili ve daha güçlü savaşmasını, kanserli hücrelerin büyümesinin ve yayılmasının durdurulmasını, en nihayetinde kanserli hücrenin tümüyle yok edilmesini hedeflemektedir.
İmmünoterapide 3 yöntemden yararlanılır:
Monoklonal Antikor: Monoklonal antikorlar, vücut tarafından antikor üretilemediği durumlarda, laboratuvar ortamında üretilerek vücuda damar yoluyla enjekte edilen yapılardır. Bu antikorlar vücutta kanserli hücrenin yerini belirleyerek, hücreyi yok etmeyi veya gelişimini engellemeyi hedefleyen immünoterapi türüdür.
Nonspesifik İmmünoterapi: Kemoterapi ve radyoterapi tedavileriyle eş zamanlı veya sonrasında hastaya verilen diğer bir immünoterapi türüdür. “İnterferon” ve “İnterlökin” olmak üzere 2 şekilde gruplandırılır.
Kanser Aşıları: Bağışıklık sisteminin çalışma mekanizmasını tetiklemesi için vücuda enjekte edilen bir antijen ile beraber bağışıklık sistemini harekete geçiren uygulamadır. “Korunma aşısı” ve “tedavi aşısı” olmak üzere 2 şekilde gruplandırılır.
Akıllı İlaçlar
Akıllı İlaç Nedir?
Vücudumuzdaki sağlıklı hücreler, çoğunlukla sonradan kazanılan, %10-15 kadar hastada ise kalıtsal olarak edinilmiş mutasyonların etkisi ile kanserli hücrelere dönüşürler. Kanser hücresi normal hücrelerden farklı olarak yaşam döngüsünü sonlandırmadan bölünerek çoğalmaya önce bulunduğu organı daha sonra ise yayılma yeteneği kazanarak uzak organları istila eder.
Kanser tedavisinde kullanılan geleneksel kemoterapi ilaçları sağlıklı ya da sağlıksız ayırt etmeksizin tüm hücrelere zarar verirken, akıllı ilaçlar olarak da isimlendirilen hedefleyici tedaviler ise kanser hücresine özgü tespit edilmiş olan mutasyonları hedef alır. Kanser hücresine büyüme, kan damarlarına ulaşma, çevre dokulara yayılma özelliğini kazandıran mutasyonların tespiti sonrasında bu mutasyona özgü etki eden ilaçlar verilir.
Bu ilaçların başlıca etki mekanizmaları;
• Kanser hücrelerinin ölmesini sağlar
• Kanser hücrelerinin büyümesini durdurur
• Tümör içindeki damar gelişimini engeller
• Kanser öldürücü ilaçları kanser hücrelerine taşır
• Tümör gelişimi için gerekli olan maddelerin etkisini engeller
• Bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanımasını ve yok etmesini kolaylaştırır
Akıllı ilaçlar başlıca belli bir hedefi gözettikleri için, standart kemoterapilere göre yanıt oranları çok daha iyi, yan etkileri ise daha az ve daha kolay yönetilebilir olur. İshal, karaciğer fonksiyon bozukluğu, akne oluşumu, tırnak değişiklikleri, kuru cilt, saç pigmentasyonunda azalma, kanın pıhtılaşması ve yara iyileşmesi, yüksek tansiyon gibi yan etkiler görülebilmektedir. Akıllı ilaçlar hastalık türüne ve tespit edilen mutasyona göre damar yolu ile olabileceği gibi, tablet veya cilt altı enjeksiyon yoluyla da kullanılabilir.
Teknolojinin hızla gelişmesi, kanser genom atlasının tespiti, ileri mutasyon inceleme tekniklerinin ortaya çıkması ile birlikte kanserde hedefleyici mutasyon tespit edilme olasılığı ve dolayısıyla akıllı ilaç seçeneği gün geçtikçe artmaktadır.
Özellikle akciğer, meme, kolon, rektum, karaciğer, böbrek, rahim ve yumurtalık kanserleri başta olmak üzere birçok kanserde akıllı ilaç seçenekleri mevcuttur. Ayrıca yeni nesil dizileme tetkikleri ile (NGS) hastaların kanser hücresinin ayrıntılı mutasyon analizleri yapılabilmekte ve çıkan sonuçlara göre hastanın tedavisi bireyselleştirilebilmektedir. Konu ile ilgili daha detaylı bilgiyi onkoloji hekiminizden talep edebilirsiniz.
Hormonoterapi (Hormon Tedavisi)
Hormonoterapi özellikle meme ve prostat kanserlerinin tedavi süreçlerinde uygulanan bir yöntemdir. Hormon tedavisinde kullanılan ilaçlar, büyümek için hormonları kullanan kanserlerin büyümesini yavaşlatmaya ya da engellemeye yardımcı olmaktadır.
Östrojen veya progesterona duyarlı meme kanserlerinde adet gören veya menopozdaki kadınların tedavisinde kullanıldığı gibi tekrarlamasını önlemek için de uygulanmaktadır. Hormonoterapi ayrıca prostat kanserlerinin tedavisinde de kullanılabilmektedir.